Een maaltijdbox, het paleodieet en de duurzame optie – Deel 3 van 3
Deze blog wordt voorafgegaan door Deel 1 en Deel 2
In Deel 2 werd gesproken over de (Paleo) dieetbehoefte, waarin het vermijden van “snelle” koolhydraten centraal wordt gesteld. Het wegnemen van deze “vulstoffen” die wel calorieën leveren maar nauwelijks voedingswaarde, zorgt er voor dat er iets voor in de plaats moet komen. Die rol is weggelegd voor eiwit, vezel, trage koolhydraten en vet. Het is daarmee niet bepaald een goedkoop dieet en mogelijk is het ook niet al te duurzaam, want waar komt dat eiwit nu precies vandaan? Staan prijs- en duurzaamheidsfactoren een Paleo maaltijdbox in de weg?
In de praktijk zullen Paleo’ers veel rauwkost eten (vezel), zoals wortels, paprika, sla, koolsoorten, tomaat, komkommer, noem maar op, als het maar knappert. Citaat van onze lokale Paleo vorser: “Ik eet me ongans aan groente.” Bronnen van vezels en trage koolhydraten zijn in verhouding tot pasta en brood erg duur, maar is dat een reële conclusie? Is groente duur, of zijn suiker- en zetmeelbronnen simpelweg belachelijk goedkoop? Suiker (door sommigen inmiddels al bestempeld als “het witte gif”) wordt kunstmatig goedkoop gehouden door subsidie op suikerbieten, mais en suikerriet. Graan en rijst sluiten de rij. Gebruik als veevoer is een reden, maar ook de noodzaak om veel vulstof te produceren voor de wereldbevolking heeft hier mogelijk mee te maken. Feit is dat in de huidige mondiale marktsituatie het volgen van een Paleodieet meer kost dan een dieet met snelle koolhydraten. Voor de overheid ligt hier een rol om groente te promoten en suiker, wellicht nog meer dan zout, in de ban te doen door gewijzigd subsidiemanagement en betere voorlichting.
Hoe dan ook, de “dure” vezelrijke groenten worden in het Paleodieet aangevuld met vet in de vorm van o.a. olijfolie, kokosvet en roomboter. Vetten leveren een bouwstof voor onze lichaamscellen en zijn in afwezigheid van snelle koolhydraten niet een pertinente dikmaker door opslag als energiereserve, maar een direct inzetbare brandstof. Balans blijft belangrijk, dus halen we het verzadigde en onverzadigde vet liefst uit vis, vlees, planten, zaden en noten en zorgen we voor navenante beweging versus energie-inname.
Tot slot zijn goede eiwitbronnen essentieel, mede voor het gevoel van verzadiging. De maag moet immers gevuld worden en gevuld aanvoelen en zonder energierijke “vulstoffen” als pasta en brood is dat lastiger. Ook al verzadigen rauwe en vezelrijke groente in de basis goed, eiwit claimt hier toch een belangrijke plaats. In plaats van brood, pasta, rijst en aardappels komt er gedurende de dag daarom vaak meer vleeswaar op tafel zoals rosbief en kipfilet, maar ook meer vis zoals makreel, zalm en tonijn. Eiwitten zorgen niet alleen voor verzadiging, maar leveren ook essentiële aminozuren voor het laten functioneren van onze celfysiologie.
Al met al is echter de vereiste toename in consumptie van vooral vlees en vis een behoorlijke aanslag op de natuur in vergelijking met de calorisch overeenkomstige hoeveelheid rijst-, aardappel- en graanproducten. Dat maakt het op het eerste gezicht niet bepaald duurzaam. Intensieve veehouderij en visserij zijn nu eenmaal erg belastend voor respectievelijk land en zee.
Gelukkig is de redding nabij in de vorm van moderne vleesvervangers, zoals het op zuiveleiwit gebaseerde Valess, het sojaproduct Beeter, maar natuurlijk ook meelwormen en andere eiwitrijke insecten. Deze eiwitbronnen zijn minder landbouwintensief om te produceren dan vee en zorgen ook niet voor een leeggeviste oceaan. Wie dus gezond bezig is met Paleo, draagt maatschappelijk gezien eigenlijk ook een verantwoordelijkheid om te zorgen voor een duurzame eiwitbron in het dieet. Van die groep, laten we het de “Paleo-endorsers” noemen, mogen we dan ook de nieuwste innovaties op het gebied van vleesvervangers en -alternatieven verwachten. Of op zijn minst sociaal-culturele inzet voor het wegnemen van taboes en angsten rond eetbare insecten en derivaten daarvan (te beginnen met een alternatieve term voor insect- en meelwormeiwitten). Dit is mogelijk via voorlichting, promotie en productontwikkeling die de categorie smakelijker doet overkomen èn maakt. Maar het kan ook simpeler; peulvruchten zitten immers ook boordevol eiwit. Hierbij daarom tevens een oproep aan de Paleo-endorsers: kies eens wat vaker voor de weinig trendy bruine bonen, kikkererwten, linzen en doperwten; dat schept een goed voorbeeld om te volgen. Als dat niet bevalt, kan er altijd teruggegrepen worden naar het klassieke kippenei, dat op dagelijkse basis wellicht wat eentonig wordt, maar dat nagenoeg alles bevat wat we aan eiwitten en vetten nodig hebben.
À propos, oplossingen die in alle behoeftes voorzien? In de zoektocht naar het vervangen van brood als belangrijkste leverancier van snelle koolhydraten in de Westerse wereld is TOP bezig met de ontwikkeling van Brood 3.0. De unieke eigenschappen hiervan zijn hoog gehalte eiwit en voedingsvezel, geen zetmeel of suiker (dus geen snelle koolhydraten) èn geen gluten. We hebben er vertrouwen in dat dit gaat lukken en ook nog eens lekker is. Tot die tijd kunnen de maaltijdboxkoks bij Allerhande, Hello Fresh, De Krat, Mathijs en zo meer aan de slag met het inspelen op deze behoefte; ingrediënten genoeg!
En kweekvlees? Dat is voor een volgende keer.
Wouter Franken
