Kennis van de voedselveiligheidsstrategieën als wapen tegen corona

Virussen en bacteriën hebben beiden de eigenschap dat ze exponentieel kunnen groeien en beiden van invloed zijn op onze veiligheid. Virussen belagen onze samenleving en bacteriën onze voedselveiligheid. Tegenwoordig is onze voedselveiligheid goed gewaarborgd. We zijn immers zelden nog ziek van ons eten. Ligt in deze overeenkomsten ook de oplossing voor de bestrijding van de corona pandemie?

Exponentieel in het kort
Elk virus – zoals corona- heeft het in zich om via een gastheer exponentieel te kunnen groeien. Exponentiële groei is een moeilijk te bevatten fenomeen maar het wil zeggen dat het virus zich per tijdseenheid verdubbeld. Een voorbeeld van exponentiele groei is het verhaal van de bedenker van het schaakspel. De koning wilde hem bedanken en zei hem een wens te doen. Geef mij één graankorrel op het eerste veld van het bord, twee voor het tweede veld, vier voor het derde en zo steeds het dubbele aantal voor elk volgend veld. Het leek de koning een bescheiden wens maar dat was een grote vergissing.

Bacteriegroei en voedselveiligheid
Ook in onze voedselsector kennen we het fenomeen exponentiële groei, namelijk bacteriegroei. Onder de juiste omstandigheden kan een pathogene bacterie zich elke 20 minuten verdubbelen. Na een uur heb je er 8 en in de uren hierna kan het flink uit de hand lopen tot een forse voedselvergiftiging. Gelukkig heeft de gemiddelde voedselproducent zijn zaakjes op orde en is het aantal uitbraken uiterst beperkt. Maar hoe doet een voedselproducent dat dan? Hoe weet de voedselproducent steeds te voorkomen dat bacteriën de kans krijgen zich te vermenigvuldigen en daarmee de risico’s laag te houden?

Levensmiddelentechnologen en microbiologen maken gebruik van een “systeem” dat bestaat uit vier belangrijke elementen:

1. HACCP (Hazard Analysis & Critical Control Points), inclusief de risicoanalyses van het product en het technische proces, vormen de basis (en is ook verplicht bij wet).
2. Conserveerstrategieën zoals drogen, pasteuriseren en steriliseren en soms gebruik van conserveermiddelen.
3. Hygiënisch ontwerp van machines, productielijnen en fabrieken, inclusief de bijbehorende reinigingsprotocollen.
4. Monitoring en analyse van grondstoffen en omgeving op reinheid: kwaliteit van grondstoffen, beoordeling van toeleveranciers, etc.

Blauwdruk voor aanpak corona
Nu we bovenstaande theorie helder hebben, kunnen we kijken naar de overeenkomsten met het coronavirus. Op het hoogtepunt van de uitbraak was de fameuze R0 waarde ongeveer 2,3 was. Dat wil zeggen dat ieder besmet persoon elke paar dagen 2,3 andere mensen besmette. Of te wel binnen twee maanden zou 80% van de Nederlandse bevolking besmet zijn geweest. Mogelijk zouden er meer dan 100.000 mensen gestorven zijn en hadden wij een IC-capaciteit van 25.000 bedden of meer nodig gehad. Deze ramp is in Nederland gelukkig goed afgewenteld door de genomen maatregelen. Maar had dit anders gekund als we aanpak meer hadden gebaseerd op de systemen uit de voedselwereld?

Onze stelling is dat de blauwdruk van de (toekomstige) aanpak van de coronapandemie ligt in de aanpak die we in de voedselwereld gewend zijn toe te passen. Laten we de vergelijking tussen voedselproductie en deze coronapandemie toelichten aan de hand van bovenstaande vier punten.

1. Voor corona is er geen systeem van risicoanalyse voor sectoren of bedrijven. Hier ligt een grote kans! Het in kaart brengen van de zwakke punten in ziekenhuizen, verzorgingstehuizen, slachterijen, etc. zal ons veel nieuwe inzichten geven.
2. De gebruikte ‘conserveermethode’ in de corona aanpak zijn a) alcohol en b) water en zeep. Maar er zijn veel meer manieren om virussen kapot te maken. Ook hiervoor zouden we de technologische kennis rondom conserveren uit de levensmiddelensector kunnen gaan inzetten.
3. Ziekenhuizen, verzorgingstehuizen en grote zalen zijn niet ontworpen met de gedachte ‘hoe voorkom ik een virus besmetting’. Door de ogen van een Hygienic Design expert kunnen we anders naar het ontwerp, inrichting van gebouwen kijken, de processen die daar in plaats vinden en de luchtstromen in en door het gebouw. De voedselsector heeft deze kennis!
4. Net zoals we geen individuele voedselproducten gaat monitoren, gaan we ook niet iedere Nederlander elke dag testen op corona. Maar willen we weten hoe we ervoor staan moeten we wel testen. Kunnen we de methodieken vanuit de levensmiddelentechnologieën toepassen op de GGD’ s die onze samenleving test en analyseert? Een voedselproducent toetst zijn ingrediënten op onzuiverheden en beoordeelt zijn toeleveranciers grondig voordat er grondstoffen ingekocht worden. Wat zou dit kunnen betekenen voor de GGD’ s in de manier van testen? Willen we het gele GGD-paspoort aan elkaar gaan tonen?

Denkt u met ons mee?
In het bovenstaande zitten nog geen pasklare antwoorden. Maar toch denken wij bij TOP dat het mogelijk is de kennis uit de praktijk van het voedselsysteem toe te passen voor de aanpak voor het coronavirus. En misschien ook wel voor nieuwe pandemieën.

De levensmiddelensector heeft haar lessen geleerd in de laatste vijftig jaar en op basis hiervan een heel systeem opgetuigd rondom HACCP en Hygienic Design. Onze samenleving heeft nu een grote wake-up call ervaren: een pandemie is geen theoretisch concept maar het is een reëel risico. Wij als TOP bv willen graag bijdragen met onze knowhow van oplossingen voor “hygiënische uitdagingen” in andere sectoren! Doet u met ons mee?

Wilt u meer info of heeft u suggesties en/of opmerkingen, stuur dan uw bericht naar: .

Wouter de Heij
CEO van TOP BV