Luister, Vink!

Er zijn mensen die, vóór ze een product in hun mandje leggen, uitvoerig het hele etiket bestuderen. Kleurrijke plaatjes, ingrediëntenlijst, voedingswaardetabel, en, jawel, keurmerken! Er zijn tientallen keurmerken die stuk voor stuk aangeven dat dit product beter (biologisch, eerlijke handel, scharrel) is dan een keurmerkloos vergelijkbaar product. U begrijpt dat het product mét keurmerk vaker verkocht wordt. Daarom zijn producenten ook bereid om wat moeite te doen om een keurmerk te vergaren; voor alle keurmerken moeten producten aan bepaalde eisen voldoen en soms moet er zelfs voor worden betaald.

Dit laatste is het geval voor het Vinkje van de stichting Ik Kies Bewust. Het Vinkje vereist enige uitleg. Om te beginnen zijn er twee Vinkjes, een groene en een blauwe. Het groene Vinkje geeft aan dat het product voldoet aan voedingskundige eisen specifiek voor deze productgroep. Het blauwe Vinkje betekent dat het product niet noodzakelijk is voor een evenwichtige voeding, maar wel voldoet aan voedingskundige eisen specifiek voor deze productgroep. Mocht u het nog niet helemaal doorhebben, geen zorgen! De komende jaren zal u aan alle kanten geïnformeerd worden; de stichting Ik Kies Bewust, waar de Vinkjes vandaan komen, wil dat over 5 jaar de helft van alle Nederlanders het verschil tussen de Vinken kan uitleggen.

In principe kan elk levensmiddel – groente, snacks, zuivel, frisdrank, etc. – een Vinkje krijgen, mits het aan bepaalde criteria voldoet. Voor deze voedingskundige eisen wordt o.a. gelet op het zout- en suikergehalte, hoeveel verzadigd vet er in een product zit en of het product een bron van koolhydraten is (de criteria per product zijn te vinden op de website van het Vinkje). Per productgroep, bijvoorbeeld maaltijdsalades, worden Vinkjes uitgedeeld aan alle producten die voldoen aan de voedingskundige eisen. Maar de salades van de producenten die geen lidmaatschapsgeld betaald hebben krijgen natuurlijk geen keurmerk. Vandaar dat sommige maaltijdsalades wél een Vinkje hebben, terwijl andere salades, met dezelfde ingrediënten en enkel van een andere producent geen Vinkje krijgen. Voor de duidelijkheid zou dus eigenlijk voor elk product aangegeven moeten worden of de producent een Vinkje heeft aangevraagd. Dan zouden er in elk schap 3 groepen ontstaan: de groep mét Vinkje, de groep zonder Vinkje, die niet aan de criteria voldeden, en de groep producten van producenten die geen interesse hadden in het keurmerk. Pas dan zouden consumenten goed kunnen vergelijken tussen de gezondere en bewust ongezondere producten.

De laatste tijd is het Vinkje veel in het nieuws. De twee soorten Vinken – en de producten waar ze op te vinden zijn – zorgen voor verwarring; veel levensmiddelenproducenten doen er niet aan mee, bovendien zou het allemaal doorgestoken kaart zijn: de wetenschappers die de producten beoordelen zouden niet onafhankelijk zijn, etc. Maar er zitten ook positieve kanten aan dit logo. Elke 4 jaar worden de voedingskundige eisen voor de producten verscherpt, wat er voor gezorgd heeft dat producten gezonder zijn geworden om het keurmerk te mogen houden.

Maar als het produceren van gezondere voeding het doel is, waarom zou je dan tijd en geld investeren in een keurmerk als je dit ook direct aan verbetering van je product kan besteden? Er zijn allerlei technologische oplossingen en milde conserveeringsmethoden die er voor zorgen dat de voedingsstoffen in producten beter behouden blijven.

Het is inmiddels twee maanden geleden dat de stichting Ik Kies Bewust een debat organiseerde over het Vinkje. Dit debat was bedoelt om het keurmerk te evalueren, vandaar dat er voor- én tegenstanders uitgenodigd waren. Conclusies waren onder andere dat er twee voorwaarden zijn voor het succes van dit keurmerk: er doen zo veel mogelijk producenten aan mee en de consument moet begrijpen wat het Vinkje betekent. De stichting Ik Kies Bewust neemt deze conclusies mee in haar evaluatie. De Consumentenbond heeft officieel bezwaard ingediend tegen verlenging van het keurmerk. Minister Schippers beslist in het najaar over het lot van de Vinken.

Bertine Smit